Jakość belowanej kiszonki z kukurydzy
Jak mogę jako rolnik osiągnąć optymalną jakość paszy?
Jakość belowanej kiszonki z kukurydzy, w tym jej aspekty ekonomiczne i weterynaryjne, odgrywa olbrzymią rolę w gospodarce rolnej. Dotyczy to zarówno produkcji mleka, jak i mięsa. W pewnym stopniu w dalszej perspektywie wpływa to także na łańcuch pokarmowy człowieka. Jakość kiszonki zależy od wielu czynników. Należy tu uwzględnić różne aspekty, od sposobu uprawy po właściwe składowanie.
Mykotoksyny
Czym właściwie są mykotoksyny?
Mykotoksyny to produkty przemiany materii pleśni. Nawet ich niewielkie ilości mogą szkodzić zwierzętom, w związku z czym ich obecność w paszy jest wysoce niepożądana. Mykotoksyny uszkadzają wątrobę (działanie hepatotoksyczne) i powodują wady w rozwoju płodu (działanie teratogenne). Całkowite pozbycie się tych nieprzyjemnych skutków ubocznych nie jest jednak możliwe. W mokrych latach z powodu czynników atmosferycznych obserwuje się więcej chorób niż w okresach suszy. Obciążenie mykotoksynami zależy od opadów, temperatury, typu gleby i metod uprawy. Gdy zwierzęta zjadają paszę z zanieczyszczonych bel, produkty uboczne mogą w dalszej perspektywie poprzez mleko lub mięso dostać się do łańcucha pokarmowego człowieka.
Jakie mykotoksyny istnieją?
Mykotoksyny dzielą się na grzyby powstające na polu i przechowalnicze.
Grzyby powstające na polu:
Grzyby potrzebują określonej zawartości wody, aby rozwijać się na polu, i relatywnie szybko giną podczas suszenia. Substancje trujące (toksyny) w kukurydzy pochodzą najczęściej z grzybów rodzaju Fusarium. Mogą one atakować wszystkie rodzaje zbóż. Występują na osłabionych lub obumierających roślinach. Do najczęstszych mykotoksyn w kukurydzy należą:
Deoksyniwalenol DON (daleko idące skutki aż do spadku witalności i uszkodzenia centralnego systemu nerwowego)
Zearalenon ZEA (zakłócenia płodności)
Grzyby przechowalnicze:
Grzyby przechowalnicze mogą rozwijać się także przy niskiej wilgotności. Potrzebują złych warunków higienicznych, dopływu powietrza oraz skraplania się pary, aby dobrze się czuć i rozprzestrzeniać. Do grzybów przechowalniczych w kukurydzy należą np. Aspergillus i Penicillium. Ich często występujące mykotoksyny są następujące:
Aflatoksyna (wywołuje ciężkie zaburzenia rozwoju)
Ochratoksyna A (uszkadza nerki i powoduje stany zapalne)
Mykotoksyny i kukurydza kiszonkowa
Ze względu na dość długi okres wegetacji kukurydzy kiszonkowej, jest ona idealnym miejscem do rozprzestrzeniania się najróżniejszych grzybów. Wspomniane wcześniej mykotoksyny DON i ZEA wykrywane są często w zbiorach na łodygach i dolnych liściach. Rosnąca zawartość suchej masy w plonie lub mokry rok sprawiają, że pod koniec wegetacji wartości te są znacznie wyższe. W trakcie kiszenia np. grzyby Fusarium szybko giną i nie mogą dalej się rozwijać. Jednak wytworzone przez nie do tej pory toksyny pozostają w kiszonce ze względu na swoją termostabilność. Następnie, jeśli tylko do bel kiszonki dostanie się powietrze ze względu na niedostateczną czystość lub skropli się w nich para wodna, rozwijają się w nich grzyby przechowalnicze. Pogarsza to stopniowo jakość kiszonki.
Metody uprawy i pielęgnacji
Jakie zabiegi uprawowe mogę stosować jako rolnik?
W prognozowaniu wzrostu grzybów zawsze należy brać pod uwagę przedplon i płodozmian. Jeśli kukurydza jest uprawiana bezpośrednio po zbożu, grzyby atakują szybciej. Uprawia wieloletnich roślin paszowych lub przedłużone płodozmiany z międzyplonami to pierwsze zalecane zabiegi uprawowe. Kolejne to wybór odmiany oraz technika uprawy gleby. Jeśli przedplonem są zboża, istotny jest wybór mniej podatnych na Fusarium odmian pszenicy. W przypadku uprawy bezorkowej grzyby rozprzestrzeniają się mniej intensywnie, ponieważ zainfekowany nimi materiał nie jest przenoszony. Konsekwentna uprawa konserwująca zapewnia nośną strukturę gleby i wspomaga rozwój organizmów glebowych. Intensywne kompostowanie po zebraniu plonów jest jednak niezbędne, aby generalnie wytłumić procesy i zapobiec przenoszeniu. Wskazane jest przyspieszanie kompostowania słomy poprzez silne rozdrobnienie i stosowanie odpowiednich dodatków. Ułatwi to przetwarzanie przez organizmy glebowe.
Zbiór i obróbka
Jak zbiór plonów i obróbka mogą przyczynić się do poprawy jakości?
Podczas zbierania kukurydzy na polu powinny pozostać łodygi o długości około 40 cm. To właśnie ten odcinek jest najczęściej zagrzybiony. Ponadto minimalizuje się wtedy ryzyko zawleczenia zanieczyszczeń, jak np. ziemi. Podczas dalszej obróbki dobrze jest utrzymywać wilgotność plonu na poziomie poniżej 13% i ewentualnie dodać zakiszacze, aby wspomóc cały proces. Każdą z naszych maszynach G-1 F125 Kombi i LT-Master można doposażyć w stosowny dozownik.
Ponadto konieczne jest właściwe i dostateczne zagęszczenie materiału kiszonkowego. Jest to szczegółowo opisane w artykule Kiszonka w belach okrągłych czy silos przejazdowy? na naszej stronie internetowej.
Składowanie
Na co należy zwrócić uwagę podczas składowania?
Również składowanie kiszonki w belach wymaga przestrzegania pewnych zasad:
Bele powinny być składowane na prostym, twardym i czystym podłożu. Układanie na stronie czołowej z niewielkim odstępem między belami okrągłymi zapobiega skraplaniu się pary wodnej i powstawaniu pleśni. Pozwala to na zachowanie jakości.
Jak optymalnie składować bele, radzimy też w tym artykule.
Szkodniki
Szkodniki na belach
Przemyślana organizacja składowania bel może zminimalizować straty powodowane przez ptaki i gryzonie. Szkodniki należy jednak powstrzymywać w jak największym zakresie już w trakcie uprawy. Wyeliminuje to osłabienie przez nie roślin, czyli jedną z dróg, którą przedostają się do nich grzyby. Ochrona nasion przed stonką kukurydzianą lub jej późniejsze zwalczanie ma korzystny wpływ na żywy inwentarz, podobnie jak chemiczne (insektycydy) lub biologiczne (gąsieniczkowate) zwalczanie omacnicy prosowianki.
Podsumowanie
Jak zawsze, ważne jest, aby mieć na oku cały łańcuch produkcji. Ciągłe obserwacje i zachowanie czystości podczas pracy zapobiegają osłabianiu roślin, a w konsekwencji większym stratom plonów. Optymalne składowanie stanowi naturalne zakończenie łańcucha i toruje drogę do uzyskania dobrej jakościowo paszy, co przełoży się na dobry stan zdrowia żywego inwentarza.
Jakie tematy jeszcze Cię interesują?
Wyślij propozycje pocztą na adres marketing@goeweil.com